Bệnh viện Đa khoa Hà Đông điều trị thành công hai ca toan chuyển hóa nặng do Metformin - Cảnh báo biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm

Metformin-Associated Lactic Acidosis – MALA), một biến chứng hiếm gặp nhưng có tỷ lệ tử vong cao, thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường typ 2 có kèm suy thận hoặc các yếu tố thúc đẩy khác.

Ca thứ nhất là một nam bệnh nhân 62 tuổi, có tiền sử đái tháo đường nhiều năm và lạm dụng rượu. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng tụt huyết áp, vô niệu, dấu hiệu suy tuần hoàn rõ rệt. Kết quả khí máu động mạch cho thấy pH 6.88 – một mức toan rất nặng – và nồng độ lactate lên tới 20.5 mmol/L. Đây là biểu hiện điển hình của nhiễm toan lactic nặng, nghi do metformin trên nền suy giảm chức năng gan-thận.

Ca thứ hai là nữ bệnh nhân 65 tuổi, có tiền sử đái tháo đường đang dùng metformin, đồng thời sử dụng thêm thuốc giảm đau nhóm NSAID và bị tiêu chảy kéo dài nhiều ngày. Khi nhập viện, bệnh nhân rơi vào tình trạng rối loạn ý thức, tụt huyết áp sâu, pH máu đo được chỉ 6.57 – mức toan chuyển hóa cực kỳ nghiêm trọng – kèm theo suy thận cấp.

Hướng xử trí tại khoa Hồi sức tích cực

Cả hai bệnh nhân được đưa vào Khoa Hồi sức tích cực trong tình trạng nguy kịch. Các bác sĩ đã tiến hành lọc máu liên tục (CVVHDF), bù kiềm, điều chỉnh rối loạn điện giải, kiểm soát huyết áp và hỗ trợ đa cơ quan. Việc chỉ định lọc máu sớm và duy trì liên tục trong 24–72 giờ đã đóng vai trò then chốt trong hồi phục. Sau 2–3 ngày điều trị tích cực, cả hai bệnh nhân đều cải thiện rõ rệt về lâm sàng và cận lâm sàng. Chức năng thận phục hồi, lactate giảm nhanh và tình trạng toan chuyển hóa được khống chế. Cả hai bệnh nhân được xuất viện trong trạng thái ổn định.

Bài học lâm sàng từ hai ca toan chuyển hóa nặng do Metformin

Theo bác sĩ Trần Đình Thăng – đại diện nhóm điều trị – chia sẻ: “toan chuyển hóa nặng do Metformin là biến chứng ít gặp nhưng có thể gây tử vong nếu không được chẩn đoán và can thiệp kịp thời. Vấn đề ở chỗ, triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu – chỉ là mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn hoặc lú lẫn nhẹ. Nếu không cảnh giác, rất dễ bỏ sót.”

Chẩn đoán toan chuyển hóa nặng do Metformin cần được nghĩ đến ở bệnh nhân đái tháo đường dùng metformin có biểu hiện toan chuyển hóa không giải thích được, đặc biệt khi có suy thận cấp, mất nước, nhiễm trùng nặng, hoặc sử dụng đồng thời các thuốc ảnh hưởng đến tưới máu thận như NSAID, ức chế men chuyển… Lọc máu liên tục (CVVHDF) không chỉ giúp loại bỏ metformin và lactate mà còn hỗ trợ điều chỉnh toan chuyển hóa và rối loạn điện giải – những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tiên lượng sống còn của người bệnh.

Khuyến nghị từ chuyên môn

Từ hai trường hợp điển hình này, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông khuyến cáo:

• Bệnh nhân đái tháo đường cần được theo dõi chức năng thận định kỳ khi dùng metformin.

• Hạn chế phối hợp metformin với NSAID, thuốc lợi tiểu hoặc các thuốc có nguy cơ gây mất nước.

• Cần đến cơ sở y tế sớm khi có các biểu hiện như mệt mỏi kéo dài, buồn nôn, tiêu chảy, giảm lượng nước tiểu hoặc thay đổi tri giác.

Hiện nay Khoa HSTC- BVĐK Hà Đông là địa chỉ tin cậy của người dân trong công tác khám chữa bệnh. Liên hệ SĐT: 024 33824405 để được tư vấn chi tiết và cụ thể hơn.

Kết luận

Việc điều trị thành công hai ca toan chuyển hóa nặng do Metformin nặng trong thời gian ngắn không chỉ thể hiện năng lực chuyên môn cao mà còn cho thấy sự phối hợp hiệu quả giữa các khoa trong bệnh viện, đặc biệt là Hồi sức tích cực, Nội tiết và Cận lâm sàng. Đây cũng là lời nhắc nhở giới chuyên môn cần nâng cao cảnh giác với toan chuyển hóa nặng do Metformin, nhất là trong bối cảnh metformin vẫn là thuốc điều trị nền tảng cho hàng triệu bệnh nhân đái tháo đường tại Việt Nam.