Lý liệu pháp hô hấp – Can thiệp quan trọng trong điều trị chấn thương ngực có dẫn lưu màng phổi.

Lý liệu pháp hô hấp (LLPHH) là một biện pháp điều trị quan trọng, bắt buộc trong chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật lồng ngực cũng như sau chấn thương ngực có đặt dẫn lưu màng phổi.

Chấn thương ngực là dạng tổn thương nặng, ảnh hưởng trực tiếp đến cả hô hấp và tuần hoàn, có thể dẫn tới tử vong nhanh chóng nếu không được xử trí kịp thời. Đây là loại cấp cứu được ưu tiên hàng đầu trong chẩn đoán, vận chuyển và điều trị cấp cứu. Trong đó, chấn thương ngực kín là thể thường gặp nhất, chiếm khoảng 10–15% các ca mổ cấp cứu. Đáng chú ý, chấn thương ngực chiếm tới 25% nguyên nhân tử vong do chấn thương.

Tổn thương phổ biến nhất trong chấn thương lồng ngực là hội chứng tràn máu – tràn khí màng phổi. Khi không khí hoặc máu tràn vào khoang màng phổi, áp lực âm bị mất, dẫn đến xẹp phổi. Người bệnh xuất hiện đau tức ngực, khó thở, rối loạn trao đổi khí và có nguy cơ cao suy hô hấp.

Bên cạnh kỹ thuật dẫn lưu màng phổi, LLPHH đóng vai trò không thể thay thế, giúp tống hết khí và dịch còn tồn đọng trong khoang màng phổi, hỗ trợ phổi nở tốt hơn. Trong chăm sóc sau phẫu thuật lồng ngực nói chung và dẫn lưu màng phổi nói riêng, LLPHH chiếm 30–50% thành công của quá trình điều trị.

Thông qua các kỹ thuật thở và vận động hô hấp, LLPHH giúp làm thông thoáng đường thở, đẩy đờm dãi và máu trong phế quản ra ngoài, tăng thông khí và cải thiện khả năng giãn nở của phổi. Vì vậy, liệu pháp tập thở là một thành phần quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân chấn thương ngực có dẫn lưu màng phổi, góp phần giảm biến chứng và rút ngắn thời gian hồi phục.

                            Một số kỹ thuật trong thực hiện liệu pháp hô hấp

Trong bài viết này Th.S Điều dưỡng Đoàn Văn Thủy chia sẻ về ba kỹ thuật tập thở chính: thở chúm môi, thở cơ hoành và tập thở bằng dụng cụ. Đây là những phương pháp được áp dụng rộng rãi tại các trung tâm phẫu thuật lồng ngực nhằm hỗ trợ hồi phục hô hấp sau mổ và sau chấn thương ngực.

Để liệu pháp tập thở đạt hiệu quả, ngoài sự hướng dẫn của nhân viên y tế và gia đình, sự chủ động của người bệnh giữ vai trò quyết định. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc tuân thủ đầy đủ quy trình đôi khi còn hạn chế do kỹ thuật gồm nhiều bước, đòi hỏi sự kiên trì của cả thầy thuốc và bệnh nhân trong suốt thời gian điều trị.

Chỉ định: bệnh nhân nằm lâu, thở máy, COPD, sau mổ bụng/ngực; bệnh nhân xẹp phổi, viêm phổi, áp xe phổi, viêm phế quản mạn; bệnh nhân chấn thương ngực có dẫn lưu màng phổi.
Chống chỉ định/thận trọng: người già, trẻ em, bệnh tim mạch, tăng huyết áp; chấn thương ngực hoặc sau mổ chưa ổn định; các bệnh lý tiến triển như lao phổi, viêm phổi, tràn dịch màng phổi, u ngực.

Mục đích của liệu pháp: giúp bệnh nhân hít thở sâu, chống xẹp phổi, tăng thông khí và hỗ trợ tống đờm ra khỏi đường thở.

*Quy Trình Thực hiện kỹ thuật tập thở

Nội dung kĩ thuật tập thở chúm môi

Bước 1: Ngồi tư thế thoải mái

Bước 2: Hít vào chậm qua mũi

Bước 3: Môi chúm lại như huýt sáo, thở ra bằng miệng sao cho thời gian thở ra gấp đôi thời gian hít vào

*Quy trình thực hiện kĩ thuật tập thở cơ hoành chủ động

Bước 1: Ngồi tư thế thoải mái

Bước 2: Đặt tay nhẹ lên thành bụng

Bước 3: Hít vào từ từ qua mũi người bệnh cảm thấy thành bụng căng ra và  đẩy bàn tay họ ra.

Bước 4: Thở ra chậm,mín môi lại cho hơi thở từ từ qua kẽ môi bụng xẹp dần xuống.

*Quy trình thực hiện kĩ thuật  bình tập thở Bình Spiron ball

Bước 1: Ngồi thẳng lưng trên ghế hoặc nâng đầu  gường lên

Bước 2: Đặt bình  Spiron ball thẳng đứng trước mặt

Bước 3: Thở ra  nhẹ nhàng như bình thường

Bước 4: Ngậm chặt ống ngậm  bằng môi đảm bảo không có không khí lọt vào

Bước 5: Hít vào thật chậm và sâu,có gắng nâng chỉ số (hoặc Piston) lên cao nhất có thể,giữ chỉ số ở vị trí giữa hai mũi tên.

Bước 6: Giữ hơi trong khoảng 4-6 giây ,hoặc càng lâu càng tốt

Bước 7: Nhả ống ngậm ra và từ từ thở ra bằng miệng.

Bước 8: Nghỉ ngơi một lát và lặp lại các bước trên để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Nhưng lưu ý khi tập thở

Sau mổ tràn khí màng phổi không được tập thổi bóng và bình Spironball

Một số trường hợp đa chấn thương tập thở ở tư thế thích hợp

Tập ngay sau khi phẫu thuật về khoa

Tập sau khi truyền thuốc giảm đau

Ăn uống bình thường,không cần kiêng

Lý liệu pháp hô hấp là phương pháp hỗ trợ không thể thiếu trong điều trị chấn thương ngực có dẫn lưu màng phổi. Khi được áp dụng đúng cách, kỹ thuật này giúp cải thiện chức năng hô hấp, rút ngắn thời gian hồi phục và giảm biến chứng sau chấn thương hoặc phẫu thuật lồng ngực.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa thầy thuốc, nhân viên y tế và đặc biệt là sự chủ động của người bệnh là yếu tố then chốt để liệu pháp đạt hiệu quả cao nhất.