Một số lưu ý cho bệnh nhân COPD tập thông khí

Các phương pháp thông khí là các kỹ thuật nhằm mục đích cải thiện tình trạng ứ khí trong phổi và tăng cường cử động hô hấp của lồng ngực. Hiện nay có hai kỹ thuật thông khí cơ bản là:

- Thở chúm môi

- Thở cơ hoành

Thở chúm môi

Thở chúm môi là phương pháp giúp cho đường thở của người bệnh không bị xẹp lại khi thở ra giúp khí thoát ra ngoài dễ dàng hơn, nhờ vậy bệnh nhân có thể hít được không khí mới trong khi thở. 

 Kỹ thuật

1. Chọn một vị trí thoáng mát, không khí trong lành, một chiếc ghế có bành tựa ở sau để khi cần có thể tựa vào (ghế ngồi chắc chắn). Khi thực hiện các động tác thì ngồi thẳng lưng, tư thế thoải mái, thư giãn để thả lỏng các cơ (không gồng mình). Hai chân đặt bằng và vuông góc với mặt đất, hai tay đặt thoải mái trên 2 đùi. Hít vào chậm qua mũi.

2. Môi chúm lại như đang huýt sáo, thở ra bằng miệng chậm sao cho thời gian thở ra ít nhất gấp đôi thời gian hít vào.

Tập mỗi ngày ít nhất 3 lần (mỗi lần 15 phút). Thở chúm môi là một phương pháp thở đơn giản nhưng khá hữu hiệu giúp cho bệnh nhân giảm bớt tình trạng ứ khí trong lồng ngực và giảm bớt khó thở, lại rất dễ tập luyện. Mỗi khi bị khó thở, bệnh nhân nên lập đi lập lại động tác thở chúm môi nhiều lần cho đến khi hết khó thở. Tập nhiều lần sao cho thật nhuần nhuyễn, trở thành thói quen và nên dùng kỹ thuật thở chúm môi bất cứ lúc nào cảm thấy khó thở, như đi cầu thang, tắm rửa, tập thể dục… 

Thở cơ hoành

Ở người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính do tình trạng ứ khí trong phổi nên lồng ngực bị căng phồng làm hạn chế hoạt động của cơ hoành. Vì cơ hoành là cơ hô hấp chính, nếu cơ hoành hoạt động kém sẽ làm thông khí ở phổi kém và các cơ hô hấp phụ phải tăng cường hoạt động.

Tập thở cơ hoành sẽ giúp tăng cường hiệu quả của động tác hô hấp và tiết kiệm năng lượng.

Kỹ thuật

3. Hít vào chậm qua mũi sao cho bàn tay trên bụng có cảm giác bụng phình lên. Lồng ngực không di chuyển.

4. Hóp bụng lại và thở ra chậm qua miệng với thời gian thở ra gấp đôi thời gian hít vào và bàn tay trên bụng có cảm giác bụng lõm xuống.

Nên tập thở cơ hoành nhiều lần trong ngày cho đến khi trở thành thói quen. Sau khi đã nhuần nhuyễn kỹ thuật thở cơ hoành có thể thực hiện ở tư thế nằm hoặc ngồi, kể cả khi đứng, khi đi bộ và cả khi làm việc nhà. 

Kỹ thuật ho có kiểm soát

Các kỹ thuật ho tống đờm được áp dụng khi bệnh nhân có nhiều đờm trong phổi làm cản trở hô hấp hoặc khi gặp khó khăn trong việc khạc đờm. Các chất đờm bám trên thành phế quản luôn luôn có tác động không tốt đến hô hấp vì đờm làm cho đường thở không thông thoáng và làm cản trở luồng khí ra vào phổi. Ngoài ra, đờm ứ đọng nhiều trong phế quản cũng là nơi dễ gây nhiễm khuẩn từ đó dẫn đến nhiễm trùng hô hấp.

Mỗi khi các phế quản có bám đờm, theo phản xạ tự nhiên của cơ thể, ta luôn có cảm giác muốn ho do các kích thích ở cổ họng nhằm mục đích tống đờm ra ngoài. Tuy nhiên cơn ho xảy đến do phản xạ thường làm người bệnh mệt, khó thở nhưng lại không hiệu quả do luồng khí thường không đủ để đẩy đờm di chuyển.

Kỹ thuật ho có kiểm soát là 1 phương pháp ho hữu ích giúp tống đờm ra ngoài, làm sạch đường thở nhưng không làm cho bệnh nhân mệt, khó thở… Mục đích của ho có kiểm soát không phải để tránh ho mà lợi dụng động tác ho có hiệu quả để làm sạch các phế quản. 

Kỹ thuật ho có kiểm soát

Tuỳ  lực ho của mỗi người mạnh yếu khác nhau, có khi phải lập lại nhiều lần kỹ thuật này nhiều lần mới đẩy được đờm ra ngoài.

Như vậy, mỗi khi bệnh nhân có cảm giác muốn ho, xin đừng cố gắng nín ho mà nên thực hiện kỹ thuật ho có kiểm soát để giúp tống đờm ra ngoài một cách có hiệu quả.

Bên cạnh các kỹ thuật giúp tống đờm ra ngoài, các bệnh nhân nên chú ý uống đủ nước hàng ngày, trung bình từ 1lít – 1,5lít nước để làm đờm loãng và có thể khạc ra dễ dàng hơn. Cần lưu ý ở người lớn tuổi, cảm giác khát nước thường giảm so với lúc trẻ bởi vậy chúng ta nên đong sẵn lượng nước uống hàng ngày hơn là chỉ uống khi thấy khát. Đặc biệt ở những bệnh nhân thở oxy dài hạn tại nhà cần chú ý đến việc uống nước nhiều hơn vì khí oxy dễ làm khô các dịch tiết trong phế quản.

Ngoài ra, khi dùng thuốc ho, nên hỏi ý kiến bác sĩ. Chỉ nên dùng các loại thuốc ho long đờm, không nên dùng các thuốc có tác dụng ức chế phản xạ ho (như Terpin codein…)